LASONA

Scientific name: Allium sativum Linn.; Allium pekinense Prokhanov

Common name: Bawang (Tagalog), Garlic (Ingles), Lasona (Waray)

An lasona an usa nga ginkikila nga tanom nga ordinaryo na nga gingagamit sa panluto. An mabusag nga bunga san ugat sin an mayda rasa ngan hamot nga ginkakaruyagan nga pamparasa san kadam-an. An mga dahon sin an natubo san pahalaba ngan pahataas. Sa Pilipinas, an lasona an naaani sa iba nga mga probinsya nga may haglog-ag nga tanoman pareho san Ilocos Norte, Batangas, Nueva Ecija, Mindoro ngan Cotabato.

NANO AN MGA SUSTANSYA NGAN KEMIKAL NGA PUWEDE MAKUHA SA LASONA?

An iba-iba nga parte san tanom nga lasona an puwede makuha-an san damo nga klase san kemikal ngan  sustansya nga puwede mayda benepisyo sa aton kalawasan. An bunga nga ugat san lasona an mayda saponins, tannins, sulfurous compound, prostaglandins, alkaloids, volatile oils, ngan allicin. An dahon naman sin an mayda protein, fat, at sulfides.

NANO NGA PARTE SIN NGA TANOM AN GINAGAMIT NGA PAMBULONG, NANO AN PROSESO?

An bunga nga ugat (bulb) san lasona an nangunguna nga parte sin nga tanom nga gingagamit nga bulong ngan panakot liwat sa iba-iba nga luto. Puwede in gamiton o kaunon nga hilaw. Puwede in dikdikon, tadtaron, para makakuha san duga. Puwede in liwat ilaga ngan imnon nga baga la an tsaa an ginlagaan.

Dahon. Ginagamit an dahon san lasona nga bulong sa iba-iba nga sakit, pareho san bunga, ginpapakaladkaran in liwat ngan gin-iinom an ginlagaan.

NANO AN MGA SAKIT NGA PUWEDE MABULONG SAN LASONA?

1. Altapresyon. Kilala nga maupay nga panbulong sa sakit nga altapresyon an lasona. Kasagaran, ginpapakisam in o ginpapasupsop in san hilaw para mapadali an pagpa-ubos san hataas nga presyon  san pasyente, sugad man an pag-inom san ginlagaan san lasona.

2. Ubo. Maupay in liwat nga bulong pinaagi san pagkisam san hilaw nga lasona sa paghalawig san pagginhawa ngan pagpatukal san nakapyot nga plema kun gin-iinubo, sugad man an pag-inom san ginlagaan sin nga tanom.

3. Rayuma. An pagpapahid san dinikdik nga lasona sa parte san lawas nga apektado san rayuma an napamatud-an liwat nga epektibo nga nakakatanggal san sakit.

4. Tonsilits. An duga san dinikdik nga lasona an epektibo liwat nga bulong san panhubag san tonsils nga mao an nakakahatag san kakuri pagtulon san may sakit.

5. Pagsakit san ulo. Ginpapahid sa sentido san ulo an dinikdik nga lasona para maibanan an sakit.

6. Hikab. An duga san dinikdik nga lasona an epektibong nga bulong para maibanan an mga sintomas nga gin-aabat hiunong san hikab.

7. Samad. Maupay liwat nga panlimpyo san samad an duga san lasona. Ginpapahid la in sa ligid san samad para mapugngan an impeksiyon.

8. Kagat san Mananap. An pagpahid san dinikdik nga lasona sa kagat san mananap an epektibo liwat nga  bulong para mawara an pagkinalot o hapdos san parte nga apektado.

9. Kanser. May mga pag-aram na nga nagsisiring nga may epekto kun in liwat sa paghamobo san posibilidad nga pagkalat san colon ngan prostate cancer,  an padayon nga pagkaon san lasona sa sulod ng pira ka semana.

10. Impeksyon san mikrobyo sa tiyan. Maupay in liwat nga panlimpyo sa agi-an san pagkaon pareho san  tiyan ngan tina-e san pag-inom san duga san lasona.