LUBI

Scientific name: Cocos nucifera Linn.; Cocos mamillaris Blanco

Common name: Niyog (Tagalog); Coconut (Ingles); Lubi (Waray)

An lubi an usa sa mga kilalado nga tanom nga damo an gamit tikang sa iya ugat hasta ngadto sa bunga. Makakakuha liwat sini san lana, mga panakot sa pagluto (hatok, suka, ngan ubod), kahoy nga materyales, irimnon nga nakakahubog, ngan damo pa nga iba.  Hataas in nga puno nga danay makikita sa magpaso nga mga nasod pareho san Pilipinas, kun diin gintatanom ini sa halagpad nga mga tuna. Sa pagkamatood, an Pilipinas an usa sa mga nasod nga may pinakahataas nga produksyon san lubi sa bug-os nga kalibutan.

NANO AN MGA SUSTANSYA NGAN KEMIKAL NGA PUWEDE MAKUHA SA LUBI?

An bunga san lubi an makukuhaan san lana nga mayda lauric at myristic acid, ngan may glyceryl ester liwat san caproic, capryllic, capric, ngan oleic acid. An mabusag nga unod san lubi an mayda protein, vitamins A, B, at C; nonyl alcohol; methyl heptyl ketone; methyl undecyl ketone; capronic, decylic, caprylic, lauric at myristic acids, lecithin, stigmasterin, phytosterin; choline; globulin; galactoaraban, ngan galactomannan. An sabaw san silot an mayda protein, ash, saccharose; oxidase; catalase ngan diastase. Mayda in liwat carbohydrates, vitamin B at C, magnesium ngan potassium. An iba pa nga parte sini nga tanom an mayda liwat terpenoids, alkaloids, resins, glycosides ngan steroids

NANO NGA PARTE SAN TANOM AN NAGAGAMIT NGA BULONG, NGAN NANO AN PROSESO?

Bunga. Puwede in hatokan, kuhaan san lana, o gamiton an mismo nga sabaw san lubi para pambulong.

Lana. An lana sin nga nakukuha sa bunga san lubi an puwede gamiton nga pampahid sa panit o ihalo sa irimnun.

Ugat. An bata pa nga ugat san puno san lubi an danay nagagamit paagi san pagpakaladkad ngan ginpapa-inom sa may sakit.

Sabaw. An sabaw man liwat san silot an danay liwat ginpapa-inom sa may kasampilan.

NANO AN MGA SAKIT NGA PUWEDE BULNGON SAN LUBI?

1. Kinukurian sa Pag-oro. Kun kinukurian ka pag-oro, an hatok san lubi an puwede makabulig nga magin  normal imo pag-oro. 1 ngadto 2 ka kutsara san hatok an imnon sa usa ka adlaw.

2. Kaspa. Imasahe sa anit san ulo an nakuha nga lana nga tikang san lubi. Mas maupay kun igbabad nga may lana an ulo mag-aga.

3. Panmara san Panit. Ipahid an lana sa apektado nga panit.

4. Pag-ad san But-ol. Magmumog gamit an ginlagaan san bata pa nga ugat san puno san lubi.

5. Pagka-upaw san buhok. Epektibo liwat nga bulong kontra san panrugon san buhok. Pahiran san lana san lubi an anit o parte san ulo ngan nawawarayan buhok.

6. Bulutong. Mag-inom san ginlagaan san ugat san puno san lubi.

7. Makuri nga Pag-ihi. Imnon an sabaw san bunga san lubi para mas madali makaihi,  kapareho gihapon nga epekto rin san pag-inom san ginlagaan san panit san kahoy san puno san lubi.

8. Diabetes. An regular nga pag-inom san sabaw san lubi an makakabulig liwat sa kondisyon san diabetes.